‘We koppelen wetenschap aan de onderwijspraktijk’
Zijn leermiddelen altijd leerzaam? De term doet je vermoeden van wel. Of hangt het ervan af hoe goed leermiddelen het leerproces van de leerling ondersteunen?
Het Leermiddelen Adviescentrum (CLU) is het expertisecentrum voor de kwaliteit van leermiddelen in Nederland. Het CLU geeft advies aan organisaties die leermiddelen maken, beoordelen of gebruiken. We spraken directeur Hendrianne Wilkens over de kwaliteit van leermiddelen en hoe het CLU daaraan bijdraagt.
Van leraar naar onderwijskundige
‘In de vorige eeuw was ik leraar: 20 jaar heb ik voor de klas gestaan voordat ik het onderwijs verruilde voor de wetenschap’ vertelt Hendrianne.
Ze ging weer studeren, ditmaal onderwijskunde. Sinds haar afstuderen is ze betrokken bij de kwaliteit van leermiddelen. Eerst als onderwijskundig adviseur, nu als directeur van het CLU.
‘Bovendien heb ik zelf wetenschappelijk onderzoek gedaan toen het CLU nog verbonden was aan de Universiteit Utrecht’ voegt ze toe. ‘En dat doe ik nog steeds voor de opdrachtgevers van het CLU’.
De leerzaamheid van leermiddelen
De carrière van Hendrianne weerspiegelt de aard van het CLU: één been in de wetenschap en één been in het onderwijs. Het CLU geeft advies over de kwaliteit van leermiddelen op basis van wetenschappelijke inzichten en ervaring uit de onderwijspraktijk. Waarom ligt de nadruk op de kwaliteit? Hendrianne legt het als volgt uit.
‘De kwaliteit van een leermiddel bepaalt hoe effectief leerlingen de stof tot zich nemen. Het effect is bijvoorbeeld groter als lesmateriaal het werkgeheugen van de leerling zo weinig mogelijk onnodig belast. Digitaal lesmateriaal dat uitpuilt van overbodige stockfoto’s, Youtube video’s en hyperlinks belast het werkgeheugen onnodig waardoor de effectiviteit van het leerproces daalt.’
Maar ja, hoe ontdek je of leermiddelen bijdragen aan een optimaal leerproces? Door de kwaliteit te meten.
MILK: meetinstrument van het CLU
‘We meten de leerzaamheid van leermiddelen met een wetenschappelijk model: het MeetInstrument LeermiddelenKwaliteit (MILK). Met behulp van het instrument kunnen we leermiddelen toetsen op 3 hoofdcriteria: leerstof, didactiek en presentatie’ vertelt Hendrianne.
De beste leermiddelen hebben de hoogste score? ‘Jazeker, maar zonder toelichting is de eindscore van een leermiddelanalyse met MILK slechts een cijfer’ licht ze toe. Daarom laten we opdrachtgevers exact zien wat de zwakke- en sterke punten van het leermiddel zijn aan de hand van voorbeelden uit hun eigen materiaal.
‘Hoe we een opdrachtgever vervolgens precies helpen? Dat hangt af van de vraag die ze hebben. Een school kan zich bijvoorbeeld afvragen met welke leermiddelen ze de komende jaren willen lesgeven. In dat geval helpen we de school om wetenschappelijk onderbouwde besluiten te nemen over de kwaliteit van het beschikbare en in te kopen lesmateriaal.’
De missie
Het CLU benut de kracht van MILK om de kwaliteit van leermiddelen te beoordelen, verbeteren en ontwikkelen. Dat doen ze op verzoek van verschillende organisaties: van onderwijsinstellingen tot ontwikkelaars en bedrijfsopleidingen. Hun missie? Het leerproces optimaliseren voor iedereen die leert.
‘Wanneer is onze missie geslaagd? We zullen het voorlopig niet voor elkaar krijgen om alle leermiddelen te screenen op kwaliteit en het materiaal vervolgens te verbeteren. Nee, het draait uiteindelijk om het besef. Bewustzijn. Dat willen we creëren. Een optimaal leerproces is afhankelijk van de kwaliteit van de leermiddelen; voeg een bekwame leraar toe aan goed ontworpen lesmateriaal, en je hebt goud in handen.’
MILK-light
MILK-light geeft je een globaal beeld van de kwaliteit van een leermiddel; het is een selectie van de criteria waaruit de volledige MILK is opgebouwd.Wil je binnen een uur de kwaliteit toetsen van een leermiddel, bijvoorbeeld van een Wikiwijs-arrangement? Ontdek hoe het door jouw geselecteerde lesmateriaal scoort op het gebied van leerstof, didactiek, design en presentatie. Heb je de score genoteerd? Nu is het aan jou om een conclusie te trekken.