Wikiwijs is een openbare, onafhankelijke website van Kennisnet bedoeld voor iedereen die betrokken is bij het kiezen en inzetten van leermiddelen in de dagelijkse lespraktijk.

Wikiwijs bestaat uit twee onderdelen:

Lesmateriaal zoeken
Met Wikiwijs Zoeken kan je digitale lesmaterialen vinden voor po, vo en mbo. De meeste lesmaterialen zijn gratis en bovendien vrij in het onderwijs te gebruiken.

Lesmateriaal maken
Op Wikiwijs Maken kan je aan de slag om zelfstandig of samen met collega’s online lesmateriaal te maken. Deze lesmaterialen kan je eenvoudig delen met anderen. Je hebt hier wel een account voor nodig dat je gratis kan aanmaken.

Wikiwijs ondersteunt hiermee scholen en docenten bij het samenstellen van de optimale leermiddelenmix.

Wikiwijs is bedoeld voor iedereen die betrokken is bij het keuzeproces en de inzet van leermiddelen in de dagelijkse lespraktijk. Van docenten, afdelingshoofden, ict-coördinatoren tot onderwijsbeslissers.

Wikiwijs wordt beheerd door Kennisnet.

Ja, Wikiwijs is een publiek en onafhankelijk platform. Daarmee is het gebruik van de website en bijbehorende functionaliteiten kosteloos. Zo kun je op ieder moment leermiddelen zoeken en maken.

Bij leermiddelen kun je denken aan digitaal of niet-digitaal materiaal, maar ook aan gratis materiaal (onder een open licentie beschikbaar) of materiaal met kosten (gesloten).

Je kunt je aanmelden voor de nieuwsbrief van Wikiwijs Maken door je gegevens in te vullen op dit formulier.

Inloggen gebeurt via je schoolaccount (dit is het account waarmee je ook op de ELO aanmeldt). Heb je geen schoolaccount, dan kun je ook inloggen met een persoonlijk Entree-account.

1. Ga naar www.wikiwijs.nl
2. Klik rechtsboven op ‘Mijn lesmateriaal’ om in te loggen met je schoolaccount of Entree-account
3. Heb je geen schoolaccount en ook geen Entree-account, kies dan voor de witte pijl “Entree-account aanmaken” en volg de aanwijzingen

Als de school niet is aangesloten bij Entree Federatie, kun je een persoonlijk Entree-account aanmaken bij de dienst Entree Account van Kennisnet. Hiervoor heb je alleen een e-mailadres nodig.

Via account.kennisnet.nl kun je een Entree-account aanmaken.

Het leer- en lesmateriaal dat je vindt met Wikiwijs Zoeken is in principe gratis te gebruiken. Met de geavanceerde zoekopties kan je ook gericht op zoek gaan naar betaald materiaal.

Nee, je kunt niet al het materiaal dat je vindt in Wikiwijs Zoeken gebruiken en zelf aanpassen. Bij ieder leermiddel wordt aangegeven onder welke licentie het materiaal is uitgebracht en deze licentie maakt duidelijk wat jij met het materiaal mag doen.
Wikiwijs-arrangementen hebben altijd een Creative Commons-licentie, dan mag je het wel aanpassen.

Via de knop “Downloaden / aanpassen” in het menu van een arrangement kun je het downloaden als pdf, EBook of voor een elektronische leeromgeving.

Via onderstaande stappen kun je een arrangement depubliceren:

1. Ga naar het tabblad “Publiceren”
2. Selecteer de optie “Publicatie intrekken”

Meer informatie vind je in de handleiding.

Via onderstaande stappen kan je een arrangement publiceren:

1. Ga naar het tabblad “Publiceren”
2. Geef aan of het arrangement goed vindbaar moet worden via Wikiwijs en Google.
3. Maak een keuze uit de licentievorm “CC Naamsvermelding 4.0 Nederland Licentie” of “CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Nederland Licentie.”
4. Klik op de knop “Publiceren.”

Meer informatie vind je in de handleiding.

Er zijn twee manieren om samen te werken met een groep aan lessen:

1. Met co-auteurs
2. Met een team

Lees er alles over in de handleiding.

Wikiwijs Maken biedt een uitgebreide handleiding. Tevens heeft Leerling2020 een Kickstarter voor Wikiwijs Maken geschreven.

Sleep het blokje ‘bestand’ naar je arrangement toe. Kies vervolgens voor ‘bestand toevoegen’ om een lokaal bestand te uploaden of voor ‘bestand kiezen uit favorieten’ om een bestand uit ‘Bestanden & links’ toe te voegen.

Meer informatie hierover vind je in de handleiding.

Na publicatie kan iedereen met de link jouw arrangement bekijken. Je kan ervoor kiezen het arrangement niet vindbaar te laten worden, dat wil zeggen dat Wikiwijs de URL niet doorgeeft aan Google en andere zoekmachines.

Meer informatie hierover vind je in de handleiding.

Nee, je kunt niet al het materiaal gebruiken en zelf aanpassen. Bij ieder leermiddel is aangegeven onder welke licentie het materiaal is uitgebracht en deze licentie maakt duidelijk wat jij met het materiaal mag doen. Vaak is de licentie een Creative Commons-licentie.

Het maken van een arrangement heeft de volgende voordelen:

• Je kunt verschillende leermaterialen combineren tot één les
• Je kunt overal waar je een internetverbinding hebt werken aan je arrangement
• Een arrangement is goed bruikbaar op een digibord
• Een online arrangement sluit aan bij de leefwereld van kinderen en jongeren

Een arrangement is een verzameling bronmaterialen, aangevuld met eigen teksten (bijvoorbeeld instructies), afbeeldingen, geluidsfragmenten en interactieve vragen en toetsen. Een arrangement wordt gemetadateerd om het vindbaar te maken voor anderen.

Arrangeren is dus het in de juiste volgorde zetten van leermateriaal, of het zelf samenstellen van leermateriaal zodat je het voor jouw les kunt gebruiken.

Je kunt zelf lesmateriaal maken, maar je kunt het ook arrangeren. Wat is het verschil? Bij arrangeren voeg je bestaand materiaal dat je vindt, samen. Voorbeeld: Je vindt op internet een filmpje, twee foto’s en wat tekst over zwaartekracht. Je hebt deze informatie niet zelf ontwikkeld, maar door de informatie samen te voegen en er opdrachten aan te verbinden, arrangeer jij jouw eigen les. Je voegt betekenis toe. Bij ontwikkelen gaat het om het zelf maken van digitaal lesmateriaal. Het ontwikkelen van materiaal kan onderverdeeld worden in vijf stappen:

1. het analyseren van het probleem
2. het ontwerpen van het digitale lesmateriaal
3. het daadwerkelijke ontwikkelen van het digitale lesmateriaal
4. het implementeren van het digitale lesmateriaal
5. het evalueren van het digitale lesmateriaal

Je kunt met Wikiwijs Maken in een team samenwerken en samen toetsen maken. Die kun je geordend opslaan én je kunt vragen hergebruiken in een andere toets. Maar, Wikiwijs is geen ‘traditionele’ toetsapplicatie zoals bijvoorbeeld Quayn, dat veel meer mogelijkheden biedt, zoals een itembank waaruit toetsen gemakkelijk worden samengesteld en het inzicht krijgen van toetsresultaten van leerlingen.

In het onderwijs wordt gebruik gemaakt van leer- en lesmateriaal. Niet alleen in papieren vorm, maar steeds vaker ook in digitale vorm. Met digitaal materiaal is het eenvoudiger om maatwerk te leveren. Ook is digitaal materiaal interactiever dan papieren materiaal en kan het sneller aangepast worden. Bijvoorbeeld aan leerlingen die sneller of juist langzamer leren dan de andere leerlingen. Vaak is digitaal leer- en lesmateriaal gratis, waardoor de kosten voor de aanschaf zullen dalen.

Het gebruik van digitaal materiaal stelt docenten in staat meer in te spelen op de wensen en mogelijkheden van hun leerlingen. Het materiaal kan zowel wat betreft vorm, inhoud, plaats als tijd worden afgestemd op de individuele leer- en ontwikkelbehoefte. Hiermee biedt digitaal leer- en lesmateriaal de mogelijkheid de effectiviteit van het leren sterk te vergroten; de leerling werkt alleen aan die stof die hem op dat moment het best in zijn ontwikkeling verder helpt. Verder wordt het voor docenten eenvoudiger om het materiaal te bewerken. Dit komt zowel door de technologische ontwikkelingen als door het ruime aanbod van digitaal materiaal (zoals film, muziek, foto’s). Het bewerken van lesmateriaal biedt docenten niet alleen de mogelijkheid om het onderwijs meer conform hun eigen wensen in te richten, maar biedt hen tevens de kans om zichzelf verder te ontwikkelen.

Meer informatie vind je ook in het artikel Ontwikkelen van digitaal leermateriaal op leraar24.nl.

Digitaal leer- en lesmateriaal is er in verschillende soorten en maten. Uiteenlopend van losse componenten tot volledige modules. Een fragment is een losse component (bijvoorbeeld een plaatje of een tekst). Een informatie-eenheid is bijvoorbeeld een site, een filmpje of een artikel over één bepaald onderwerp. Een leereenheid is een aantal (internet)pagina’s met een duidelijke structuur. Zo kan een leereenheid bestaan uit een inleiding, oefeningen, oefentoetsen, enzovoort. Een cursus is een volledig afgeronde module, die bestaat uit een aantal leereenheden en die bijvoorbeeld opleidt tot een erkend (deel)certificaat.

Als je digitaal materiaal gemaakt hebt, is het belangrijk dat je het deelt met andere docenten. Dat kan alleen als jij het materiaal metadateert. Metadatering is informatie over informatie, of anders gezegd: informatie die het materiaal zelf, de educatieve content, beschrijft.

Metadatering maakt het mogelijk om gericht te zoeken naar informatie, door het opgeven van bepaalde kenmerken waaraan die informatie moet voldoen, zoals niveau, omvang of doelgroep. Een zoekvraag levert zo een verfijnd zoekresultaat: leer- en lesmateriaal dat qua inhoud, vorm en/of niveau zoveel mogelijk aansluit bij de behoefte van docent en/of leerlingen.

Door afspraken te maken over de metadata wordt de uitwisselbaarheid en vindbaarheid van content bevorderd. Het is herkenbaar en bruikbaar voor iedereen.

Met een auteurstool kun je digitaal leermateriaal ontwikkelen, bewerken, combineren en structureren. Er zijn allerlei tools om zelf digitaal materiaal te maken.

Met een auteurstool maak je een digitale les. Zo’n les kun je bijvoorbeeld verrijken met afbeeldingen en video’s. Ook kun je structuur aanbrengen in de manier waarop informatie aan leerlingen wordt aangeboden. Ten slotte kun je in veel gevallen oefeningen toevoegen.

Wanneer het materiaal voldoet aan jouw wensen, kun je het met een auteurstool idealiter zo opslaan dat je het naadloos in jouw elektronische leeromgeving (ELO) kunt importeren en afspelen. De tool maakt hiervoor een pakket (een computerbestand) aan dat voldoet aan bepaalde standaarden. Deze standaarden zijn afspraken die ervoor zorgen dat het leermateriaal in elke ELO goed past en afgespeeld kan worden. Net zoals een standaard A4-tje in elke printer past en geprint kan worden. Je kunt jouw pakket dus delen met anderen die het ook in hun ELO kunnen importeren en afspelen.

Er zijn allerlei verschillende soorten tools beschikbaar. Sommige kun je via een website gebruiken, andere moet je installeren op jouw computer. Er zijn open-source auteurstools en commerciële. Enkele voorbeelden zijn eXe Learning, Hot Potatoes, Wimba Create, Lesbank en Wikiwijs Maken. Ook bieden sommige ELO’s de mogelijkheid om digitaal leermateriaal te ontwikkelen en arrangeren in deze omgevingen zelf.

In veel gevallen zijn afspraken en standaarden vanzelfsprekend. Denk bijvoorbeeld aan het standaard papierformaat A4. Twee simpele afspraken (210 x 297 mm) vormen de basis van deze informatiedrager.

Soortgelijke afspraken over onderwijstechnologische specificaties en standaarden zijn de onderwijswereld van dienst. Een aanbieder van materiaal verpakt en verstuurt het volgens afspraken en standaarden. Op die manier kan de gebruiker het materiaal ophalen en uitpakken. Het systeem van de gebruiker werkt tenslotte volgens dezelfde standaarden.

Lees meer over standaarden op de Kennisnet-website.

Meer informatie hierover vind je op pagina van De Leermiddelspecialisten. Tevens is er een uitgebreid artikel beschikbaarop leraar24.nl: Ontwikkelen van digitaal leermateriaal.

Het is van belang om na te gaan of het gaat om het vervangen van delen of om aanvullend gebruik. Bij het vervangen van delen uit de methode is het van belang om na te gaan of je met het digitale materiaal dezelfde doelen bereikt. Als het gaat om aanvullend materiaal op de methode is het van belang om helder aan te geven waarom jij het inzet en welke doel jij daarmee wilt bereiken.

Meer informatie vind je ook in het artikel Ontwikkelen van digitaal leermateriaal op leraar24.nl.

Nee, je kunt niet al het materiaal gebruiken en zelf aanpassen. Bij ieder leermiddel is aangegeven onder welke licentie het materiaal is uitgebracht en deze licentie maakt duidelijk wat jij met het materiaal mag doen. Vaak is de licentie een Creative Commons-licentie.

Dat mag alleen als je jouw werk hebt gepubliceerd onder de CC-BY- of CC-BY-SA-licentie. De betreffende partij dient wel je naam te vermelden en de naam van alle anderen die aan het materiaal hebben meegewerkt (dat heet de Naamsvermelding-eis). Ook dient men (ingeval van de licentie CC-BY-SA) het materiaal te publiceren onder de CC-BY-SA-licentie.

De mogelijkheid blijft dat commerciële partijen de oorspronkelijke auteur(s) benaderen voor het uitwerken van een commerciële uitgave. Daarbij is een commerciële overeenkomst tussen auteur(s) en uitgever niet uitgesloten.

In Wikiwijs Maken kan je een arrangement depubliceren. Bezoekers kunnen dan je werk niet meer inzien. Echter, anderen kunnen jouw werk conform de licentie hebben gebruikt, bewerkt en gepubliceerd, en die werken mogen gewoon blijven bestaan. Eens een bepaalde CC-licentie gegeven blijft gegeven. Het werk opnieuw uitgeven onder een andere licentie kan ook:. Er zijn dan dus twee varianten in omloop: een oude versie onder de oorspronkelijke CC-licentie en een nieuwe onder een andere licentie.

Ja. Maar met een kanttekening. Een werk kan alleen onder een Creative Commons-licentie worden gelicenseerd als je zeker weet dat je daarmee geen inbreuk maakt op het auteursrecht van een ander.

Stel dat de methode auteursrechtelijk is beschermd, maar niet onder Creative Commons is gelicenseerd. Dan kun je in de toelichting bijvoorbeeld niet zo maar foto’s of grote lappen tekst opnemen uit die methode, tenzij de rechthebbende van de methode daar toestemming voor heeft gegeven.

Het leer- en lesmateriaal dat wordt aangeboden via Wikiwijs is in principe gratis te gebruiken. Soms wordt echter verwezen naar materialen buiten deze website, die kosten met zich kunnen meebrengen. In dat geval is het materiaal als zodanig herkenbaar. Ook zijn er filteropties beschikbaar, waarmee je gericht naar betaald of niet-digitaal materiaal kunt zoeken.

Ja, alleen als er een logo van een Creative Commons-licentie bij het materiaal staat.

Ja, mits bij het materiaal een logo van een Creative Commons-licentie staat.

Ja, mits het toegestaan is dat het oorspronkelijke materiaal vrij mag worden aangepast (bijvoorbeeld doordat het met een licentie van Creative Commons is gepubliceerd) en je bij het publiceren van het aangepaste materiaal voldoet aan de voorwaarden die bij de licentie van het oorspronkelijke materiaal horen. Dat betekent minimaal dat de naam van de oorspronkelijke auteur in het materiaal genoemd moet zijn.

Dit mag je alleen plaatsen op Wikiwijs als jouw materiaal geen stukken tekst uit de methode bevat, tenzij het citaten betreffen die als toelichting dienen. Je moet dan wel de bron vermelden. De naam van de methode mag je wel noemen.

Er is met verschillende partijen overlegd over onder welke licentie digitaal leermateriaal het best gepubliceerd kan worden. Hieruit bleek dat digitaal leermateriaal het grootste effect heeft als het laagdrempelig hergebruikt en verbeterd kan worden. Maximale vrijheid voor de gebruiker dus. Bovendien kunnen andere initiatieven makkelijk ontsloten worden door, en gecombineerd worden met Wikiwijs.

CC-BY (voluit Creative Commons-Naamsvermelding) is een licentievorm waarbij je het aangeboden materiaal vrij mag gebruiken, verspreiden, kopiëren, aanpassen, mits je de naam vermeldt van de maker van het werk. Meer informatie over licenties kun je vinden op de website van Creative Commons.

CC-BY-SA (voluit Creative Commons Naamsvermelding GelijkDelen) is een licentievorm waarbij je het aangeboden materiaal vrij mag gebruiken, verspreiden, kopiëren, aanpassen, mits je de naam vermeldt van de maker van het werk en het materiaal publiceert onder deze licentie. Meer informatie over licenties kun je vinden op de website van Creative Commons.

Ja. Creative Commons kent zes licenties die iedereen voor zijn eigen werk mag gebruiken. Sommige licenties geven zeer veel gebruiksvrijheden en andere zijn wat restrictiever. Alle licenties en de bijbehorende voorwaarden zijn te vinden op de website van Creative Commons.

Een keurmerk is een soort kwaliteitsstempel dat is toegekend aan lesmateriaal. Aan een keurmerk kun je zien dat anderen het materiaal de moeite waard vonden. Het wordt zo makkelijker om geschikt materiaal te vinden.

Een keurmerk is gekoppeld aan individueel leermateriaal en een achterliggend kwaliteitsmodel. Dit model en de uitleg erbij moeten voor de gebruiker vindbaar zijn.

Als er een keurmerk aan lesmateriaal is toegevoegd, staat er de tekst bij ‘Aanbevolen door:’ en is er een logo (het keurmerk) zichtbaar wanneer het materiaal getoond wordt, bijvoorbeeld in de lijst met zoekresultaten. Het keurmerk verwijst naar de pagina van een keurmerkgroep. Op deze pagina kunnen bezoekers zien aan welke kwaliteitseisen leermateriaal moet voldoen om van de keurmerkgroep een keurmerk te krijgen.